SOSYAL MEDYA VE HABER TÜKETİMİ

Bir önceki yazımda haberleri sosyal medyadan takip edenlerin yarısından daha azının (%47) haberin kaynağı olan medya kuruluşunun hangisi olduğunu hatırlamadığını ortaya koyan bir araştırmadan söz etmiş ve yazının sonunda da, acaba medya kuruluşları haberlerini sosyal medyadan paylaşmakla hata mı ediyorlar sorusunu sormuştum.

Bu elbette madalyonun bir yüzü. Bir de diğer yüzü var: okurlar. Özellikle genç kuşak haberlerini sosyal medyadan alıyor. Sosyal medya kullanıcısı sayısının her yıl giderek arttığını da hesaba katarsak, haber medyasının işinin daha da zorlaştığını (belki de kolaylaştığını) göreceğiz. Türkiye'de nüfusun şimdilik yüzde 60'ının internet erişimi var.

Erişim arttıkça sosyal medya kullanımı da artacak. Beraberinde gazeteciliği de etkileyecek.

Sosyal medyada geçirilen zaman da Türkiye'de günlük ortalama 3 saat civarında.

Nieman Lab'da iki araştırmacı, Richard Fletcher ve Rasmus Kleis Nielsen, Reuters Enstitüsü'nün Digital News Report 2017'deki verilerinden hareketle şu soruya cevap arıyor: Acaba sosyal medya kullanımı haber tüketiminde çeşitliliği azaltıyor mu yoksa arttırıyor mu?

Araştırmacılar sadece üç ülkeyi, Britanya, Almanya ve ABD'yi karşılaştırmışlar. Önce ankete katılanlar 3 ana katagoriye almışlar: Sosyal medyayı haber amaçlı kullananlar (news users), sosyal medyayı hiç kullanmayanlar (non-users) ve sosyal medyayı haber amaçlı kullanmayanlar (incidental users).

Çizelge: Son hafta içinde erişilen çevrimiçi haber medyası sayısı

Çizelgedeki veriler, özellikle sosyal medyayı haber amaçlı kullananların farklı haber kaynaklarından beslenme olasılıklarının daha yüksek olduğunu, yani sosyal medyanın haber kaynağı çeşitliliği sağlamada oldukça başarılı olduğunu gösteriyor.

Bir soru daha: Peki acaba okurlar benzer yayın politikalarına sahip haber kaynaklarına mı ulaşıyorlar yoksa farklı ideolojilere ya da yayın politikalarına sahip haber kaynaklarını da okuyorlar mı? Araştırmacılar ona da bakmışlar.




Çizelge: Okurların ideolojik olarak çeşitli medya kuruluşlarının haberlerini okuma oranları

Britanya'da sosyal medya kullanmayanların sadece yüzde 10'u hem liberal (left-leaning) hem de muhafazakar (right-leaning) okur kitlesine sahip medya kuruluşlarından yararlanırken, rastlantısal olarak haber okuyanların yüzde 28'i, sosyal medyayı bilinçli kullananların da yüzde 37'si ideolojik olarak çeşitli medya kaynaklarını kullanıyor.

Almanya'da sosyal medya kullanmayanların haber kaynağı çeşitliliği yüzde 20 iken, bu oran sosyal medyayı haber amaçlı kullananlarda yüzde 53'e çıkıyor. ABD'deki durum da pek farklı değil.

Araştırmacılar bu bulgulardan 2 temel sonuç çıkarmışlar: 1) Okurların çoğunluğu kendi ideolojik duruşlarına yakın medyadan haber alıyorlar; 2) Sosyal medya kullanıcıları sadece daha fazla haber kaynağı kullanmıyor aynı zamanda daha çeşitli kaynaklar kullanıyor.

Araştırmacılar sonuç olarak sosyal medyanın haber kaynaklarında çeşitliliğe katkı yaptığını savunuyorlar. Yani, sosyal medya kullanımı arttıkça kaynaklar çeşitleniyor. Bu da iyi bir şey. Benzer bir durumun, kutuplaşmış bir siyasal kültüre sahip Türkiye için de geçerli olup olmadığını bilmiyoruz. Tahminim, sosyal medya kullananların zarftan çok mazrufa, yani haber kaynağından çok içeriğine baktıkları yönünde.